Kiến Thức Cơ Bản Về VPS: Hướng Dẫn Sử Dụng Cho Người Mới

VPS Là Gì? Khi Nào Nên Dùng VPS?

VPS (Virtual Private Server) là máy chủ ảo, hoạt động độc lập trên một máy chủ vật lý, có hệ điều hành, tài nguyên riêng (CPU, RAM, ổ cứng). VPS phù hợp cho:

• Website vừa/lớn, nhiều truy cập
• Chạy ứng dụng, phần mềm riêng
• Lưu trữ dữ liệu, backup
• Học tập, thử nghiệm, lập trình

Ví dụ: Nếu bạn muốn chạy website WordPress có 10.000 lượt truy cập/tháng, VPS là lựa chọn tối ưu hơn so với shared hosting.

Các Bước Cơ Bản Khi Sử Dụng VPS

Bước 1: Đăng Ký VPS

• Chọn nhà cung cấp uy tín (Vultr, DigitalOcean, Linode, Hetzner...)
• Chọn cấu hình phù hợp (RAM, CPU, SSD, vị trí datacenter)
• Nhận thông tin đăng nhập (IP, user, password/SSH key)

Bước 2: Kết Nối SSH Vào VPS

• Dùng Terminal (Mac/Linux) hoặc PuTTY/MobaXterm (Windows)
• Lệnh kết nối:

ssh root@IP_VPS

• Nếu dùng SSH key, thêm tham số -i /path/to/key.pem

Bước 3: Cập Nhật Hệ Thống

apt update && apt upgrade -y   # Ubuntu/Debian
# hoặc
yum update -y                  # CentOS/RHEL

Bước 4: Tạo User Quản Trị Riêng (không dùng root)

adduser adminuser
usermod -aG sudo adminuser

Bước 5: Thiết Lập SSH Key (Tăng bảo mật)

• Tạo SSH key trên máy cá nhân:

ssh-keygen -t ed25519 -C "your_email@example.com"

• Copy public key lên VPS:

ssh-copy-id adminuser@IP_VPS

Bước 6: Cài Đặt Phần Mềm Cơ Bản

• Web server: Apache, Nginx
• Database: MySQL, MariaDB, PostgreSQL
• PHP, Node.js, Python...

Ví dụ:

apt install nginx mysql-server php-fpm -y

Quản Trị VPS Cơ Bản

Kiểm Tra Tài Nguyên VPS

htop        # Xem CPU, RAM, tiến trình (cài: apt install htop)
df -h       # Kiểm tra dung lượng ổ cứng
free -m     # Kiểm tra RAM

Quản Lý File & Thư Mục

ls -l       # Liệt kê file/thư mục
cd /path    # Di chuyển thư mục
cp, mv, rm  # Copy, di chuyển, xóa file
nano, vim   # Chỉnh sửa file cấu hình

Quản Lý Dịch Vụ

systemctl status nginx   # Kiểm tra trạng thái Nginx
systemctl restart nginx  # Khởi động lại Nginx
systemctl enable nginx   # Tự động chạy khi reboot

Thiết Lập Firewall (UFW)

ufw allow OpenSSH
ufw allow 80
ufw allow 443
ufw enable

Lưu Ý Bảo Mật Khi Sử Dụng VPS

• Đổi port SSH mặc định (22) sang port khác
• Tắt đăng nhập root qua SSH
• Luôn cập nhật hệ điều hành, phần mềm
• Sử dụng mật khẩu mạnh, bật xác thực 2 lớp nếu có
• Backup dữ liệu định kỳ

Ví dụ:

• Đổi port SSH: chỉnh file /etc/ssh/sshd_config, sửa Port 22 thành port khác, rồi systemctl restart sshd
• Tắt root login: trong /etc/ssh/sshd_config, sửa PermitRootLogin no

Một Số Lệnh Hữu Ích Cho Người Mới

reboot                # Khởi động lại VPS
shutdown -h now       # Tắt VPS
passwd                # Đổi mật khẩu user
wget URL              # Tải file từ internet
curl -I URL           # Kiểm tra header website

Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)

VPS khác gì so với shared hosting?

• VPS có tài nguyên riêng, toàn quyền quản trị, hiệu năng ổn định hơn shared hosting.

Có cần biết Linux để dùng VPS không?

• Nên có kiến thức cơ bản về Linux, nhưng bạn có thể học dần qua các hướng dẫn, tài liệu.

Làm sao để backup VPS?

• Dùng lệnh rsync, scp hoặc plugin backup tự động (UpdraftPlus cho WordPress).

VPS bị lỗi, làm sao khôi phục?

• Nếu có backup, chỉ cần restore lại. Nên tạo snapshot trước khi thay đổi lớn.

Kết Luận

VPS là giải pháp mạnh mẽ, linh hoạt cho website, app, học tập. Nắm vững các thao tác cơ bản, bảo mật và backup sẽ giúp bạn quản trị VPS hiệu quả, an toàn hơn.

Chúc bạn thành công!